Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε διαδικτυακές διαβουλεύσεις με πολίτες και εμπειρογνώμονες για να συγκεντρώσει σχόλια και να αναπτύξει μια νέα στρατηγική της ΕΕ για το έδαφος μέχρι το 2030. Μεταξύ των στόχων της είναι η υγεία, η αποκατάσταση και η προστασία του εδάφους.
Οι διαβουλεύσεις αποτελούν μια εξαιρετική ευκαιρία για το κοινό να διαμορφώσει το μέλλον του ευρωπαϊκού εδάφους μετά τις τρομερές ξηρασίες και πυρκαγιές στην περιοχή το περασμένο καλοκαίρι. Η υποβάθμιση του εδάφους είναι ζωτικής σημασίας – το ευρωπαϊκό έδαφος δεν είναι αρκετά υγιές για να συμβάλει στον μετριασμό αυτών των προβλημάτων. Η αύξηση της οργανικής ύλης στο έδαφος μπορεί να αποτελέσει μια λύση που έχει αγνοηθεί κριτικά μέχρι σήμερα.
Το 60-70% του ευρωπαϊκού εδάφους δεν βρίσκεται σε υγιή κατάσταση. (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2022)
Σχεδόν το 40% της καλλιεργήσιμης γης της Σλοβενίας είναι υποβαθμισμένη. (Πανεπιστήμιο Στοκχόλμης, 2021)
“Η Σλοβενία δεν απειλείται από την υποβάθμιση του εδάφους όπως συμβαίνει στη φύση, αλλά λόγω των ανθρώπινων επιπτώσεων. Στη χώρα μας, η ευαισθητοποίηση σχετικά με την υγεία του εδάφους είναι πολύ χαμηλή. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι χωρίς τον συνδυασμό πολλών στοιχείων δεν υπάρχει περαιτέρω ανάπτυξη. Είναι καιρός να κάνουμε μια αλλαγή στην πολιτική απέναντι στο έδαφος, αφού είναι η μόνη πηγή που μας δίνει τροφή. Αργήσαμε πολύ όσον αφορά τη στάση απέναντι στο έδαφος, επειδή εξακολουθεί να είναι απλώς ένα μέσο για την ανάπτυξη των φυτών – πρέπει να αλλάξουμε τη στάση απέναντι στο έδαφος άμεσα και επειγόντως.” καθ. δδρ. Ana Vovk από το Πανεπιστήμιο του Μάριμπορ και ιδιοκτήτρια του Διεθνούς Κέντρου Αυτοεξυπηρέτησης Dole
Από τις αρχές του 2022, περισσότερα από 60,000 εκτάρια γης κάηκαν στην Ευρώπη. Αυτό είναι διπλάσιο από ό,τι το 2021 και περίπου 4,6 φορές περισσότερο από τη μέση τιμή των τελευταίων δέκα ετών (2012-2021).
Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ξηρασίας (EDO) από τον Αύγουστο του 2022, που παρακολουθείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναφέρει ότι το 47% της Ευρώπης βρίσκεται σε συνθήκες προειδοποίησης με σαφή έλλειψη υγρασίας και το 17% σε συνθήκες συναγερμού, όπου η βλάστηση έχει ήδη επηρεαστεί.
Σε παγκόσμια κλίμακα, οι υποβαθμισμένες εκτάσεις εκτιμάται ότι καλύπτουν το 20-40% της συνολικής έκτασης της γης, γεγονός που επηρεάζει άμεσα σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού και εκτείνεται μεταξύ της παγκόσμιας καλλιεργήσιμης γης, των περιοχών που είναι επιρρεπείς στην ξηρασία, των υγροτόπων, των δασών και των λιβαδιών. (Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση της ερημοποίησης (UNCCD) – UNCCD, 2022)
Χωρίς υγιές έδαφος η ζωή όπως την ξέρουμε απειλείται. Τα τρόφιμα χάνουν τη θρεπτική τους αξία, οι ξηρασίες και οι πλημμύρες γίνονται πιο σοβαρές, η βιοποικιλότητα χάνεται, οι αγρότες χρεώνονται και το έδαφος απορροφά λιγότερο άνθρακα από τον αέρα, γεγονός που επιταχύνει την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Το κίνημα Save Soil (Σώσε το Έδαφος) που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη και το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα αναδεικνύει μια κοινή στρατηγική που αντιμετωπίζει τη φροντίδα για υγιείς καλλιέργειες και μειώνει τους κινδύνους ξηρασίας και τις συνέπειές της, αυξάνοντας την περιεκτικότητα του καλλιεργήσιμου εδάφους σε οργανικό υλικό σε ποσοστό 3-6%.
“Η υψηλή οργανική περιεκτικότητα στο έδαφος επιτρέπει τη συγκράτηση του νερού και συνεπώς τον καθαρισμό, επομένως είναι σημαντικό το έδαφος να είναι πλούσιο σε οργανική ουσία που δεν αποτελεί μόνο τροφή για τα φυτά αλλά και στρώμα συγκράτησης του νερού. Τα φυτά δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν χωρίς νερό, επομένως είναι ζωτικής σημασίας τα εδάφη να είναι φυσικά όπως στο δάσος, επομένως πλούσια σε χούμο που επίσης συγκρατεί τους ρύπους και τους εμποδίζει να φτάσουν στα υπόγεια ύδατα. Το πόσο επιτυχημένα είναι τα εδάφη σε αυτό, εξαρτάται από τον τύπο του εδάφους. Όσο πιο ρηχά και αμμώδη είναι, τόσο μικρότερες πιθανότητες έχουν και το αντίστροφο. Ως εκ τούτου, στη γεωργία είναι σημαντικό να καλύπτονται τα εδάφη με οργανική ύλη, δηλαδή να χρησιμοποιείται το mulching. ” καθ. δδρ. Ana Vovk από το Πανεπιστήμιο του Μάριμπορ και ιδιοκτήτρια του Διεθνούς Κέντρου Αυτοεξυπηρέτησης Dole
Γιατί πρέπει να διατηρηθεί το έδαφος
Μέσα σε δύο μόλις δεκαετίες, μεταξύ των ετών 1981 και 2003, το 12% της γης στη Σλοβενία υποβαθμίστηκε. (Χρήση και διαχείρηση εδάφους, 2008)
Το οργανικό περιεχόμενο του εδάφους είναι το οργανικό συστατικό του εδάφους που αποτελείται από μικρά νωπά φυτικά υπολείμματα, μικροσκοπικούς ζωντανούς οργανισμούς στο έδαφος, οργανική ύλη που αποσυντίθεται και σταθερή οργανική ύλη (χούμος). Υπάρχουν πολλοί τρόποι για την αύξησή του με τη χρήση φυτικών και ζωικών αποβλήτων, ωστόσο οι ειδικοί συμφωνούν ότι η οργανική περιεκτικότητα στο έδαφος πρέπει να είναι τουλάχιστον 3-6%.
Η υποβάθμιση του εδάφους επιδεινώνει πολλά παγκόσμια προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης της ξηρασίας και της κλιματικής αλλαγής. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η αύξηση της οργανικής περιεκτικότητας στο έδαφος συμβάλλει στην αύξηση του πορώδους του. Οι πόροι δηλαδή λειτουργούν ως χώρος για την αποθήκευση νερού στο έδαφος. Το νερό αυτό είναι στη συνέχεια εύκολα προσβάσιμο στα φυτά και τα μικρόβια που ζουν στο έδαφος. Το νερό που αποθηκεύεται στο έδαφος καλύπτει περίπου το 90% των αναγκών σε νερό για την παγκόσμια γεωργική παραγωγή. Από την αρχή της γεωργίας, περίπου 133 γιγατόνοι άνθρακα (GtC) έχουν απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα λόγω της απώλειας του οργανικού περιεχομένου του εδάφους και της διάβρωσης του εδάφους.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, με την αναβίωση του εδάφους θα μπορούσαμε να μειώσουμε τις ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 25-35%, καθώς και να μειώσουμε τον αριθμό των πυρκαγιών στη φύση. Το έδαφος και η βλάστηση μπορούν ταυτόχρονα να απορροφήσουν και να μειώσουν το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα στο επίπεδο του 1850, δηλαδή πριν από την έναρξη της βιομηχανικής εποχής.
Χωρίς την αναγέννηση του εδάφους σε όλο τον κόσμο, 840 δισεκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα θα μπορούσαν να απελευθερωθούν στην ατμόσφαιρα λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη ως συνέπεια των απωλειών άνθρακα από τη θέρμανση του εδάφους. Αυτό είναι περισσότερο από το άθροισμα όλων των εκπομπών που προκάλεσε ο άνθρωπος τα τελευταία 30 χρόνια.
“Όσο περισσότεροι άνθρωποι μιλούν για το έδαφος, τόσο το καλύτερο για όλους μας. Αυτή τη στιγμή χάνουμε το δώρο της γης. Οι ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων εξαρτώνται έμμεσα και άμεσα από το έδαφος. Ωστόσο, αυτά τα εκατομμύρια δεν γνωρίζουν ότι χάνουμε το γόνιμο έδαφος. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να ευαισθητοποιήσουμε τους πολίτες. Όταν δίνουμε προσοχή στο έδαφος, πρέπει να έχουμε αυτό το θέμα στο μυαλό μας”. – Δρ Elaheh Daghighi, ειδικός στην εδαφική πανίδα και επιστημονικός σύμβουλος της BetterSoil
“Εξαιρετικό και πρωτοποριακό βήμα από την@EU_Commission για τη θέσπιση νόμου για την υγεία του εδάφους. Η ΕΕ μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για τον υπόλοιπο κόσμο. Καιρός η ανθρωπότητα να σταματήσει να θεωρεί το έδαφος ως πόρο. Το έδαφος δεν είναι πόρος. Είναι η πηγή της ζωής μας”.- Sadhguru στο Twitter.
Το κίνημα Save Soil (Σώσε το Έδαφος) μπορεί να προσφέρει στοιχεία και να επιτρέψει την πρόσβαση σε Ευρωπαίους εμπειρογνώμονες σε θέματα εδάφους για λόγους αναφοράς και συνεντεύξεων.
Σχετικά με το κίνημα Conscious Planet – Save Soil
Το Save Soil είναι ένα κίνημα που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη και το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα. Στόχος του είναι η επίλυση της παγκόσμιας κρίσης της υποβάθμισης του εδάφους και η υποστήριξη των κυβερνήσεων στην εφαρμογή συγκεκριμένων αλλαγών πολιτικής για την υγεία του εδάφους.
Ο κύριος στόχος της εκστρατείας Save Soil είναι να εξασφαλιστεί τουλάχιστον 3-6% οργανική περιεκτικότητα στο γεωργικό έδαφος σε όλο τον κόσμο. Με αυτόν τον τρόπο το έδαφος θα παραμείνει ζωντανό και βιώσιμα αξιοποιήσιμο σε όλες τις γεωργικές εκτάσεις.
● 80 χώρες εξέφρασαν την υποστήριξή τους στο κίνημα και στις πολιτικές για τη βελτίωση της υγείαςτου εδάφους.
● 8 χώρες υπέγραψαν μνημόνιο κατανόησης με το κίνημα Save Soil.
● Το κίνημα Save Soil έχει ήδη προσεγγίσει 3,91 δισεκατομμύρια ανθρώπους.
● Τους τελευταίους μήνες, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι παρακολούθησαν καλά επισκεπτόμενεςεκδηλώσεις του κινήματος Save Soil σε όλη την Ευρώπη.