Komisja Europejska rozpoczęła internetowe konsultacje z obywatelami i ekspertami, które mają pomóc w opracowaniu Strategii UE na rzecz ochrony gleb 2030. Celem strategii jest odbudowa i ochrona zasobów glebowych
Konsultacje to doskonała okazja dla nas wszystkich, aby wziąć aktywny udział w kształtowaniu przyszłej polityki w zakresie gleby, zwłaszcza w związku z niszczycielskimi suszami i pożarami ostatniego lata. Zdegradowana gleba dodatkowo podnosi ryzyko tego typu katastrof. Zwiększenie zawartości materii organicznej w glebie może być rozwiązaniem tych problemów, niestety latami te działania były systemowo pomijane.
60–70% gleby w Europie nie jest w dobrym stanie (Komisja Europejska, 2022).
Prawie 40% słoweńskich gruntów ornych jest zdegradowanych (Uniwersytet w Sztokholmie,2021).
„Słowenii nie zagraża naturalna degradacja gleby, ale jej niszczenie przez wpływy człowieka. W naszym kraju świadomość dotycząca zdrowia gleby jest bardzo niska. Dziś wiemy, że bez kompleksowej strategii łączącej wiele elementów nie może być mowy o dalszym rozwoju. Najwyższy czas, abyśmy zmienili politykę wobec gleby, która jest przecież jedynym źródłem pożywienia. Wciąż dominuje archaiczne podejściu do gleby; traktuje się ją tylko jako środek do uprawy roślin. Musimy natychmiast zmienić nasze podejście do gleby.” Twierdzi prof. DDr. Ana Vovk z Uniwersytetu w Mariborze i właścicielka Międzynarodowego Centrum Samowystarczalności w Dole.
Od początku 2022 roku w Europie spłonęło ponad 60 000 hektarów ziemi. To dwukrotnie więcej niż w 2021 roku i około 4,6 raza więcej niż średnia wartość z ostatnich dziesięciu lat (2012-2021).
W monitorowanym przez Komisję Europejską raporcie Europejskiego Obserwatorium ds. Susz z sierpnia 2022 r stwierdzono, że 47% obszaru Europy znajduje się w stanie ostrzegawczym z wyraźnym brakiem wilgoci, a 17% w warunkach alarmowych, w których stan roślinności pogarsza się na skutek niedoboru wody.
W skali globalnej szacuje się, że obszary zdegradowane zajmują 20-40% całkowitej powierzchni lądów, co bezpośrednio dotyczy prawie połowy ludności świata. Degradacja rozciąga się na grunty orne, obszary podatne na suszę, tereny podmokłe, lasy i łąki (Konwencja Narodowó Zjednoczonych w sprawie zwalczania pustynnenia (UNCCD) , 2022).
Bez zdrowej gleby życie, jakie znamy, jest zagrożone. Żywność traci wartości odżywcze, susze i powodzie przybierają na sile, dochodzi do utraty różnorodności biologicznej, uprawa ziemi staje się nierentowna i rolnicy popadają w długi, wreszcie sama gleba pochłania mniej węgla z powietrza, co przyspiesza globalne ocieplenie.
Ruch Ratujmy Glebę (ang. Save Soil) wspierany przez Organizację Narodów Zjednoczonych i Światowy Program Żywnościowy podkreśla znaczenie wspólnej strategii dbania o kondycję upraw oraz zmniejszania ryzyka wystąpienia suszy i minimalizowania jej skutków poprzez zwiększenie zawartości substancji organicznych w glebie uprawnej do 3-6%.
Profesor Vovk dodaje: „Wysoka zawartość substancji organicznych w glebie umożliwia zatrzymanie wody, a tym samym jej oczyszczenie. Dlatego materia organiczna jest tak potrzebna. Zapewnia roślinom nie tylko pokarm, ale pełni rolę warstwy retencyjnej ̶ zatrzymuje niezbędną roślinom wodę. Gleby powinny być naturalne, tak jak w lasach, a więc bogate w próchnicę, która zatrzymuje zanieczyszczenia i zapobiega ich przedostawaniu się do wód gruntowych. Skuteczność gleby w oczyszczaniu zależy od jej rodzaju. Im warstwa gleby jest cieńsza i bardziej piaszczysta, tym słabiej pełnią swoją rolę i odwrotnie. Dlatego rolnicy powinni pielęgnować na swoich polach warstwę materii organicznej, stosując na przykład mulczowanie.”
Dlaczego musimy chronić glebę?
W ciągu zaledwie dwóch dekad, między 1981 a 2003 rokiem, 12% gruntów w Słowenii uległo degradacji. (Soil Use and Management, 2008)
Masa organiczna to naturalny składnik gleby tworzony przez drobne, świeże resztki roślinne, mikroorganizmy i małe zwierzęta żyjące w glebie, rozkładającą się materię organiczną oraz przez stabilną materię organiczną (próchnicę). Istnieje wiele sposobów na zwiększenie jej zawartości, na przykład z wykorzystaniem odpadów roślinnych i zwierzęcych. Eksperci są zgodni, że zawartość materii organicznej w glebie powinna być nie mniejsza niż 3-6%.
Degradacja gleby pogłębia wiele globalnych problemów, w tym suszę i zmiany klimatyczne. Udowodniono, że wzrost zawartości substancji organicznych w glebie zwiększa jej porowatość, co z kolei przekłada się na jej potencjał retencyjny. Te zasoby są łatwo dostępne dla roślin i mikroorganizmów żyjących w glebie, co pozytywnie wpływa na cały ekosystem. Woda zmagazynowana w glebie zaspokaja około 90% zapotrzebowania światowej produkcji rolnej. Od początku istnienia rolnictwa, około 133 gigaton węgla zostało uwolnionych do atmosfery w wyniku utraty zawartości organicznej w glebie i procesu erozji.
Według szacunków ONZ dzięki rekonstrukcji gleby moglibyśmy zmniejszyć roczną emisję gazów cieplarnianych o 25-35%, a także ograniczyć liczbę pożarów. Gleba i roślinność mogą pochłaniać dwutlenek węgla z atmosfery i zredukować jego stężenie do poziomu z 1850 roku, czyli sprzed początku epoki przemysłowej.
Jeśli nie podejmiemy się regeneracji gleby w skali globalnej, w wyniku ocieplenia klimatu do atmosfery mogłoby trafić 840 miliardów ton dwutlenku węgla uwolnionego z rozgrzanej gleby. To więcej niż suma wszystkich emisji spowodowanych przez człowieka w ciągu ostatnich 30 lat.
„Im więcej się o tym mówi, tym lepiej dla nas wszystkich. Obecnie tracimy dar ziemi. Życie milionów ludzi jest pośrednio i bezpośrednio od niej zależnych. Jednak te miliony nie mają pojęcia, że stopniowo tracimy żyzne gleby. Dlatego tak ważne jest podnoszenie świadomości. Musimy zwracać na to uwagę w debacie o glebie” – Dr. Elaheh Daghighi, ekspert w dziadzienie organizmów glebowych i konsultant naukowy inicjatywy „BetterSoil”.
„Niezwykły i pionierski krok @EU_Commission, aby stworzyć prawo ochrony gleby. EU może dać przykład reszcie świata. Czas, żeby ludzkość przestała traktować glebę jak zasób. Gleba nie jest źródłem zysków, ale źródłem życia.” – Sadhguru na Twitterze.
Ruch Ratujmy Glebę upowszechnia fakty i pomaga dotrzeć do europejskich ekspertów w dziedzinie gleby, umożliwiając cytowanie i przeprowadzanie wywiadów.
Więcej o Conscious Planet – Ratujmy Glebę
Ratujmy Glebę to ruch wspierany przez Organizację Narodów Zjednoczonych i Światowy Program Żywnościowy. Celem organizacji jest rozwiązanie globalnego kryzysu wymierania gleby i wspieranie rządów we wdrażaniu konkretnych zmian na rzecz poprawy zdrowia gleby.
Za cel kampanii obrano podniesienie zawartości substancji organicznych w glebie rolnej na całym świecie do 3-6%. W ten sposób gleba pozostałaby pełna mikroorganizmów i nadawałaby się do trwałego użytkowania na wszystkich obszarach rolniczych.
- 80 krajów wyraziło swoje poparcie dla nowej polityki na rzecz poprawy zdrowia gleby.
- 8 krajów podpisało memorandum o porozumieniu z ruchem Ratujmy Glebę.
- Ruch dotarł już do 3,91 miliarda ludzi..
- W ostatnich miesiącach dziesiątki tysięcy osób wzięło udział w dobrze przyjętych wydarzeniach Ratujmy Glebę w całej Europie.